سلطان حسین‎میرزا جلال‎الدوله: نمادی از کارکرد قدرت در بافت اجتماعی ولایات عصر قاجار

نویسندگان

علی اکبر تشکری

چکیده

در ساختار قدرت ایران عصر قاجار، هرچند انبوه شاهزادگان، تسلّط یکپارچۀ سلسله را تسهیل می‎کرد، سازوکار تقسیم مناصب موانعی را در نظارت بر رفتار حکمرانان فراهم‎آورد و عملکرد سلطان حسین‎میرزا جلال‎الدوله نمادی از نحوۀ حکمرانی قاجاریه در ولایات بود که بازتاب آن در حیات اجتماعی از دو جهت حایز اهمیت است: رهیافت به مصایب قشرهای زیردست جامعه و تلقی اجتماعی از ساختار قدرت. هرچند جنبش مشروطیت تحدیدی بر شاه، وابستگانش و این رویه به‎شمار‎می‎رفت، تضاد منافع روس و انگلیس به شکل صف‎آرایی مستبدین و آزادی‎خواهان، منسجم نبودن رویه در بدنۀ مشروطه‎خواهان و استفادۀ ابزاری آنها در ضربه‎پذیری رقیب، بستر مناسبی برای فرصت‎طلبی افرادی چون جلال‎الدوله فراهم‎آورد تا با پدیدۀ نوین همراه شوند. بر این اساس، عملکرد جلال‎الدوله به عنوان نمادی از ساختار قدرت در ولایات نه‎تنها بر آسیب‎پذیری بدنۀ اجتماعی افزود، نقشی مؤثر در شکل‎دهی تلقی آنها از نظام پارلمانی داشت. مقالۀ حاضر،  با روش توصیفی ـ تحلیلی، به واکاوی در اسناد، داده‎ها و مکتوبات تاریخی موجود پرداخته تا پاسخ‎گوی این پرسش ها باشد: در حکومت جلال‎الدوله، حیات اجتماعی فارس و یزد چه ویژگی‎هایی داشت؟ عملکرد شاهزادگانی چون جلال‎الدوله بر انتظارات مردم ولایات نسبت به پدیدۀ نوین مشروطیت چه تأثیری داشت؟ تعامل مشروطه‎خواهان با ظل‎السلطان و جلال‎الدوله تا چه میزان با آمال عمومی نسبت به نظام پارلمانی تناسب داشت؟.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی تاریخی کارکرد ارتباطی هنر در اماکن مذهبی عصر قاجار

آثار هنری به کار رفته در اماکن مذهبی علاوه بر کارکردهای سازه‌ای، هنری و تاریخی دارای کارکرد ارتباطی نیز هستند. گستردگی پیام‌ها، تنوع مخاطبان و تعدد هنرها در اماکن مذهبی، بر اهمیت این کارکرد افزوده است. تحلیل تاریخی کارکرد ارتباطی هنرهای به‌کار رفته در اماکن مذهبی، به کاربردی کردن قابلیت ارتباطی هنر و بالندگی بیشتر فرهنگ در جامعه کنونی می‌تواند کمک ‌کند. این مقاله، بر آن است تا با رویکردی تاریخ...

متن کامل

وضعیت اجتماعی متصوفۀ نعمت‌اللهی در عصر قاجار

چکیده: در میان دوره‌های مختلف تاریخی، دورۀ قاجار از جنبه‌های گوناگون ازجمله مسائل مربوط به تصوف، کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. تصوف این عصر، از ویژگی‌های خاصی برخوردار است که تحلیل و بررسی آن می‌تواند در روشن‌تر شدن مباحث دیگر این دوره همچون ادبیات عرفانی و مباحث تاریخی، نقش به‌سزایی داشته باشد. به‌دلیل نزدیک بودن دورۀ قاجاریه به عصر حاضر، منابع مناسبی برای تحقیق در زوایا و ناگفته‌ها...

متن کامل

کارکرد اجتماعی مسجد در ایران عصر آل‎بویه

مسجد به عنوان کارآمدترین نهاد عبادی ـ سیاسی در اسلام، با کارکردها و تأثیرات سیاسی و اجتماعی بسیار در جامعۀ عصر آل‎بویه (320 - 447 ق)، عملاً به عنوان نهادی تأثیرگذار در ساخت قدرت عمل می‎کرد. در این میان، کارکردهای اجتماعی مسجد غالباً مثبت و سازنده و در یک عبارت، همگرا و تعاملی بود که خود به رشد و تعالی جامعۀ ایرانی ـ اسلامی این دوره یاری رساند. در این راستا، پرسش اساسی این است که مهم‎ترین کارکردها...

متن کامل

بررسی‌تأثیر عوامل اجتماعی در نابرابری‌جنسیتی نمادی در خانواده (نابرابری در قدرت تصمیم‌گیری)

این تحقیق با هدف بررسی تأثیر عوامل فرهنگی ـ اجتماعی در نابرابری جنسیتی نمادی (نابرابری در قدرت تصمیم‌گیری) در خانواده‌ها و در پی پاسخ‌گویی به سؤالات زیر صورت گرفته است: آیا نابرابری جنسیتی نمادی در خانواده‌ها وجود دارد؟ نابرابری جنسیتی در خانواده به‌عنوان عرصه خصوصی به چه شکل نمود پیدا می‌کند؟ چه عواملی این نوع نابرابری را ایجاد می‌کند؟ بسیاری از نظریه‌های جامعه‌شناختی می‌پذیرند که افزون بر عو...

متن کامل

کارکرد انجمن تبلیغی کلیسا در عصر قاجار: موانع و راهکارها

به دنبال ظهور نخستین کانون های مسیحیت پروتستان در انگلیس (اواخر سدۀ هجده میلادی)، انجمن تبلیغ در آفریقا و شرق (1799 م / 1214 ق) نیز که بعدها به انجمن تبلیغی کلیسا تغییر نام داد (1812 م/1227 ق) ابراز وجود نمود. این انجمن گرچه از دیگر هیأت های مسیحی فعال در ایران سدۀ نوزدهم میلادی کار خود را دیرتر آغاز کرد؛ اما در تناسبی میان حیطۀ تبلیغی آن در جنوب ایران با گسترۀ نفوذ سیاسی انگلیس و نیز بهره گیری...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
تحقیقات تاریخ اجتماعی

ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی

ISSN 2383-0484

دوره 4

شماره 8 2015

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023